نام شهر: کرج
کرج مرکز استان البرز، مرکز شهرستان کرج و یکی از کلانشهرهای ایران است و به عنوان چهارمین شهر بزرگ ایران شناخته میشود .کرج شهری کوهپایهای است که در دامنهٔ رشته کوههای البرز و در بلندای ۱٬۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. همچنین این شهر دومین شهر ایران است که دارای قطار شهری (مترو تهران کرج هشتگرد) و همچنین در حال ساخت ۶ خط تفکیکی مترو است.
جمعیت شهر کرج بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ ه.خ برابر با ۱٬۵۹۲٬۴۹۲ تن بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومهٔ شهر (کلانشهر کرج) به ۱٬۹۷۳٬۴۷۰ تن میرسد. کرج چهارمین شهر پرجمعیت ایران و بیست و دومین کلانشهر پرجمعیت خاورمیانه است.
کرج پس از تهران بزرگترین شهر مهاجرپذیر ایران است و به همین دلیل به آن لقب «ایران کوچک» داده شدهاست. همچنین جمعیت این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوانتر است، و بالاترین میزان رشد موالید یا زاد و ولد را به خود اختصاص دادهاست.این شهر در میان کلانشهرهای ایران با رشد جمعیت سالانهٔ ۴/۷ درصد بالاترین رشد جمعیت را دارد.
لوکیشن
کشور:
ایرانشهردار:
علیاصغر کمالیزادهجمعیت:
۱٬۵۹۲٬۴۹۲مساحت:
۲۲۰ کیلومتر مربعپیش شماره تلفن:
۰۲۶
ردیف | نام خط | مسیر خط | طول خط | تعداد ایستگاه | پیشبینی میزان جابجایی مسافر در هر جهت در ساعت |
---|---|---|---|---|---|
۱ | خط ۱ | گرمدره -اتمسفر-شهیدسلطانی-محمدشهر- گلشهر - پایانه مهرشهر | ۱۷ کیلومتر | ۶ | ۳۰۰٬۰۰۰ |
۲ | خط ۲ | کمالشهر - چهارراه طالقانی - میدان امام حسین - شهر ملارد | ۲۷ کیلومتر | ۲۳ | ۳۵٬۰۰۰ |
۳ | خط ۳ | ایستگاه کرج (میدان شهید سلطانی) - عظیمیه - بلوار مؤذن - باغستان | ۱۴٫۵ کیلومتر | ۱۴ | ۱۶٬۵۰۰ |
۴ | خط ۴ | باغستان - فرودگاه پیام | ۱۸ کیلومتر | ۱۸ | ۲۲٬۵۰۰ |
۵ | خط ۵ | بلوار شهید مؤذن (دانشگاه آزاد اسلامی) - محمد شهر | ۱۵ کیلومتر | ۱۲ | ۱۸٬۶۰۰ |
۶ | خط ۶ | بلوار تربیت مربی - میدان شهید سلطانی | ۹ کیلومتر | ۹ | ۱۷٬۳۰۰ |
شهر کرج در گذشتهای نه چندان دور، با توجه به آب و هوای مناسب و وجود منابع آبی چون رودخانهٔ کرج، باغ شهری زیبا و سبز با درختان کهن و بیشمار بودهاست که آثار آن هنوز هم در شهر به چشم میخورد. در طی ۴۰ سال اخیر و با هجوم جمعیت از سراسر ایران به این شهر، رفته رفته باغهای آن تخریب و با مناطق مسکونی و راهها جایگزین گردید.
از مناطقی که دارای درختان انبوه زیادی بودهاند و در حال حاضر نسبت به دیگر مناطق کرج دارای فضای سبز و درختان بیشتری هستند میتوان به جهانشهر، مهرشهر و عظیمیه اشاره کرد. پارک جهاننما، باغ سیب مهرشهر و باغهای محمدصادق فاتح در جهانشهر از جمله باغهای بزرگ کرج هستند که البته قسمتهای زیادی از آنها در ۳۰ سال اخیر توسط مسئولان شهری و کشوری و ساکنان آن از بین رفتهاست. در حدود ۵ الی ۶ سال اخیر شهرداری کرج تصمیم گرفته که هویت باغشهر کرج را به این شهر برگرداند و اقدام به ساخت پارکها و بوستانهای متعدد در سطح شهر کردهاست. البته راه زیادی تا احیای باغهای انبوه از دست رفته باقی است.
در حال حاضر شهر کرج دارای بیش از ۲۴۳ پارک و بوستان کوچک و بزرگ است. از معروفترین آنها میتوان به پارک جهاننما، پارک چمران، پارک نبوت، پارک ایرانزمین، باغ خانواده، پارک تنیس و پارک هامون اشاره کرد.
پارک جهاننما
پارک جنگلی جهاننما بزرگترین پارک شهر کرج با گونههای گیاهی و دریاچهٔ زیباست که قدمتش به نیم سده میرسد. این پارک در زمینی به مساحت هزار و ۴۰۰ هکتار و در حد فاصل اتوبان تهران – کرج و بزرگراه شهید همت واقع شدهاست.
آنگونه که تاریخ برای این پارک روایت شدهاست؛ جهاننمای کرج از بزرگان و نامداران کشورهای جهان قول گرفته بود که در سفرهایشان به این پارک به یادگار درختی بکارند تا حکایتی باشد برای آیندگان.
وجود درختان جوان و کهنسال پارک زمینه را برای نماد گردشگری طبیعی و تاریخی مهیا کردهاست و در روز طبیعت به یکی از مناسبترین مکانها برای تفریح خانوادهها بدل شدهاست. در دنیای امروز کرج که جمعیت بیش از دومیلیونی را در خود سکنی داده و زمین و آسمانش را دود و صدای ماشین گرفتهاست، وجود پارکی سر سبز به نام و وسعت «پارک جهاننما» نعمتی بزرگ است، گونههای نادر گیاهی، دریاچه و جزیرهٔ مصنوعی این پارک که در زمان گذشته با طراحی زیبا و منحصر به فردی ایجاد شده بود از دیگر جاذبههای این مجموعهٔ زیبا و منحصر به فرد است. چندین سال است که واگذاری پارک «جهاننما» با تولیگری ادارهٔ منابع طبیعی به شهرداری کرج مطرح است. تا جایی که نمایندگان مردم کرج در مجلس شورای اسلامی نیز با هدف حفظ منابع و سرمایههای طبیعی همچنین ایجاد پارکی با شکوه برای استفادهٔ شهروندان به دنبال تحقق این موضوع برآمدند. سال گذشته و پس از برگزاری جلسات متعدد سرانجام جهاننما به شهرداری کرج واگذار شد تا این دستگاه بزرگ اجرایی شهر با مدیریت سازمان پارکها و فضای سبز چهرهای تازه به جهاننما ببخشد و از این رو نیز کاشت نهال و بهسازی و نوسازی پارک جنگلی جهاننما از سوی شهرداری آغاز شد.
پارک چمران
منطقهٔ خوش آب و هوای کرج یکی از مهمترین مناطق پرورش گل در ایران بوده و گل گوهر شبچراغ نیز بهطور استثنایی تنها در این منطقه قابل تولید و پرورش است. پارک دکتر چمران از اواسط بلوار سر سبز ورودی اصلی شهر کرج که به همین نام است آغاز شده و منطقهٔ وسیعی را تا تپههای کلاک و ورودی جادهٔ چالوس در بر میگیرد.[۱۰] وسعت این پارک حدود ۴۰ هکتار است.
رودخانهٔ کرج از میان این پارک نیمهطبیعی گذر میکند و کنارهٔ این رودخانه تفرجگاه مناسبی برای اهالی کرج در ایام تعطیل بهوجود آورده و نیز این پارک دارای یک شهر بازی زیبا و مجهز است که در سال ۱۳۹۰ به عنوان شهر بازی نمونهٔ کشوری انتخاب گردید. از دیگر امکاناتی که در این پارک وجود دارد سینما تئاتر وزارت فرهنگ ایران است که در ضلع شمال غربی این پارک واقع شدهاست.
باغ گلها در داخل پارک چمران که باغی بسیار زیباست، در سال ۸۴ توسط سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرج در زمینی به مساحت ۳۰ هزار مترمربع بنا شد که در آن بیش از ۳۰۰ گونهٔ گیاهی از جمله کروپسیس، میخک، ساکولنت، یاس هندی، ارغوان، پیچ اناری و … وجود دارد. این باغ دارای بخشهای مختلفی از جمله محوطهٔ پرچینهای تو در تو، کلکسیون رز، قفس پرندگان، آلاچیق، رستوران و کافیشاپ و آبشار است.
باغ سیب مهرشهر
باغ سیب مهرشهر یکی از جاذبههای گردشگری سرسبز و وسیع کلانشهر کرج بهشمار میرود که به مثابهٔ ریهٔ تنفسی برای این شهر عمل میکند. باغ سیب مهرشهر کرج با حدود ۴۰۰ هکتار وسعت در نزدیکی کاخ مروارید (شمس پیشین) در جنوب غربی این شهر واقع است و اکنون توسط بنیاد مستضعفان اداره میشود. این باغ دارای ۷۰ هزار اصله درخت میوه شامل گلابی، سیب، هلو، گردو و آلو میباشد. این باغ که قدمت آن به دوران حکومت پهلوی بازمیگردد، دارای درختانی کهنسال و چشماندازی زیبا است. باغ سیب مهرشهر به رغم داشتن مالکان حقیقی و حقوقی جزء سرمایههای طبیعی شهر کرج محسوب میشود. همچنین بلوار ارم بزرگترین بلوار ایران در کنار این باغ قرار دارد.
ورزشگاه دکتر شریعتی
ورزشگاه انقلاب اسلامی کرج
آدرس ورزشگاه شریعتی: کرج، میدان استاندارد به سمت حسینآباد راهآهن
آدرس ورزشگاه انقلاب: کرج، میانجاده به سمت میدان فاطمیه بعد از میدان به سمت باغستان ورزشگاه انقلاب اسلامی
ورزشگاه انقلاب کرج در حال حاضر ورزشگاه خانگی تیم گل ریحان البرز در لیگ دسته یک کشور محسوب میشود که در سال ۱۳۹۷ از اکسین البرز به گل ریحان البرز تغییر نام داد. تیم فوتبال سایپای کرج در سال ۱۳۸۶ در این ورزشگاه با برد ۲ بر صفر مقابل تیم مس کرمان قهرمان لیگ برتر ششم شد. تیم والیبال سایپا هم در سال ۹۰ با باخت برابر تیم کاله آمل در این ورزشگاه در دیدار فینال به مقام نایب قهرمانی لیگ برتر والیبال کشور نائل شد.
ورزشگاه شریعتی هم بین سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۹ میزبان بازیهای خانگی باشگاه فوتبال بهمن کرج بود و این تیم در این ورزشگاه به افتخارات زیادی در سطح اول فوتبال کشور رسید. این ورزشگاه همچنین در چند سال ابتدایی میزبان بازیهای تیم فوتبال سایپای کرج هم بود.
ورزشگاه دکتر شریعتی
ورزشگاه انقلاب اسلامی کرج
آدرس ورزشگاه شریعتی: کرج، میدان استاندارد به سمت حسینآباد راهآهن
آدرس ورزشگاه انقلاب: کرج، میانجاده به سمت میدان فاطمیه بعد از میدان به سمت باغستان ورزشگاه انقلاب اسلامی
ورزشگاه انقلاب کرج در حال حاضر ورزشگاه خانگی تیم گل ریحان البرز در لیگ دسته یک کشور محسوب میشود که در سال ۱۳۹۷ از اکسین البرز به گل ریحان البرز تغییر نام داد. تیم فوتبال سایپای کرج در سال ۱۳۸۶ در این ورزشگاه با برد ۲ بر صفر مقابل تیم مس کرمان قهرمان لیگ برتر ششم شد. تیم والیبال سایپا هم در سال ۹۰ با باخت برابر تیم کاله آمل در این ورزشگاه در دیدار فینال به مقام نایب قهرمانی لیگ برتر والیبال کشور نائل شد.
ورزشگاه شریعتی هم بین سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۹ میزبان بازیهای خانگی باشگاه فوتبال بهمن کرج بود و این تیم در این ورزشگاه به افتخارات زیادی در سطح اول فوتبال کشور رسید. این ورزشگاه همچنین در چند سال ابتدایی میزبان بازیهای تیم فوتبال سایپای کرج هم بود.
آثار باقیمانده در عهد باستان و دوران حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان در منطقهٔ کرج گواه است که این ناحیه در روزگاران گذشته از تمدن پیشرفتهای برخوردار بودهاست.
تصویر هوایی از شهر کرج در سال ۲۰۱۰ توسط فضانوردان مأموریت ایاساس-۲۳
کرج، مدتی جزء مازندران و زمانی بخشی از ری بودهاست و گاهی از روستاهای طالقان یا شهرستانک محسوب میشدهاست. تا پیش از حملهٔ مغول رفتوآمد کاروانها بیشتر از راهی بوده که از طریق سگز آباد و شهریار (تهران) به ری میرفتهاست. پس از این دوره راه قزوین–کرج–ری اهمیت بیشتری یافت ولی اهمیت کرج در دورهٔ صفوی به دلیل قرار گرفتن بر سر راه تهران-قزوین-تبریز بیشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعهها ایجاد شده در حاشیهٔ این جاده به آن هویت بخشیدهاست. مقدسی در سدهٔ چهارم هجری قمری از کرج به عنوان یکی از روستاهای ری نام بردهاست. در آغاز سدهٔ هفتم هجری قمری یاقوت حموی نیز کرج را تابع ری دانستهاست
حمدالله مستوفی، در سدهٔ هشتم هجری قمری در کتاب مشهور خود (نزهة القلوب) کن و کرج را از ولایات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانههای عراق عجم از کوهرود نام میبرد که ویژگیهای آن بهطور دقیق قابل تطبیق بر روی رودخانه کرج است. در سدهها میانهٔ اسلام و پس از آن به ویژه در عهد آخرین پادشاهان صفوی که تهران مقر حکومتی دربار میشود، مسیر تهران–کرج–قزوین مورد توجه قرار میگیرد و به احتمال فراوان کاروانسرای صفوی کرج قابل انتساب به همین دورهاست
دورهٔ قاجار به ویژه دورهٔ فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه کرج به علت همجواری با پایتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی سلطانیه و تبریز مورد توجهٔ سلیمان میرزا قرار گرفت و کاخ سلیمانیه را در آنجا ساخت. در همین دوران سپاهیها زیادی از منطقه عبور کرده و یادداشتهایی از خود بر جای گذاشتهاند.[۱۰] در این دورهٔ کرج به عنوان قسمتی از راه اصلی تهران-قزوین شناخته میشد. در بیشتر سفرنامهها ایرانی و غربی به گستردگی از این مکان یاد نشدهاست.
در سال ۱۳۱۲ هجری خورشیدی با احداث جادهٔ آسفالت تهران-کرج به سواحل دریا خزر (چالوس) و همچنین احداث جادهها غرب کشور (قزوین-همدان-زنجان-تبریز-و…)، کرج به گلوگاه مهم ارتباطی تبدیل گردید. در دورهٔ پهلوی احداث کارخانهها و تأسیسات صنعتی فراوان حد فاصل تهران-کرج-قزوین و اطراف آن باعث شکوفایی و گسترش روزافزون شهر گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بر سرعت گسترش این کلانشهر هر روزه افزوده میگردید تا امروزه که چهرهٔ یک شهر به نام و مشهور با کلیهٔ پیشرفتهای صنعتی، آموزشی، علمی، بهداشتی، تفریحی و … را به خود گرفته، به حدی که چهرهٔ چند دههٔ گذشتهٔ آن با چهرهٔ کرج امروز غیرقابل مقایسه میباشد.
مراحل گسترش تاریخی
کرج، در محدودهٔ خیابانهای کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش ساوجبلاغ از توابع حوزهٔ ۱۹ تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بودهاست. سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگیهای ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن میپرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دورهٔ روستایی و شهری گذشت و منطقهٔ بسیار وسیعی را دربر گرفت. اشتهارد، شهریار، طالقان، ساوجبلاغ، کوهپایه و بخش حومهٔ تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب میآمد.
نمایی از برجهای بلوار طالقانی
پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطبهای جاذبهای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخشهای پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرکهایی تبدیل شدهاند.
محدودهای که امروز کرج بزرگ (شهر کرج) نامیده میشود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزهٔ کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بودهاست؛ و کلاک، سرجوب، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسینآباد بیلقان، علیآباد پرگیرک، تپهٔ مرادآباد، بیدستان، صحرای ویان، جوادآباد، نهر رستم، درهٔ دروا، حسنآباد، حاجیآباد، صوفیآباد، وهرجرد (ورگرد)، دلمبر، حیدرآباد، میانجاده، شنبهدژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانهٔ قند، گلشهر، مهرویلا، مهرشهر، حسینآباد، پیشاهنگی، گلدشت، جو مردآباد، سرحد آباد، آسیاب برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسینآباد راهآهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که در سالهای اخیر در محدودهٔ شهر کرج قرار گرفته، را در بر میگرفتهاست.
در سال ۱۳۸۹ خورشیدی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی، شهر کرج به همراه ۳ شهرستان دیگر در قالب استان البرز جای گرفت.
بر پایهٔ بررسیهای سال ۱۳۸۷ خورشیدی کلانشهر کرج در آن سال دارای ۶۸۰ هکتار بافت فرسودهٔ شهری بودهاست